รายงานผลการดำเนินงานพัฒนาศูนย์เด็กเล็ก เป็นศูนย์เด็กเล็กปลอดโรค

เครือข่ายบริการสุขภาพอำเภอสวรรคโลก  จังหวัดสุโขทัย

ผลงาน :  ศูนย์เด็กเล็กปลอดโรคดีเด่นระดับเทศบาล

             ชนะเลิศระดับเขตบริการสุขภาพที่ ๒  สำนักงานควบคุมโรคที่ ๙ พิษณุโลก

เจ้าของผลงาน : ทีมคณะทำงานอำเภอควบคุมโรคเข้มแข็งอย่างยั่งยืน และศูนย์พัฒนาเด็กเล็กเทศบาล

                      สวรรคโลกประชาสรรค์

ความเป็นมา :

          ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กและโรงเรียนเป็นสถานที่ที่เด็กอยู่รวมกันเป็นจำนวนมากทำให้เชื้อโรคสามารถแพร่กระจายและติดต่อระหว่างกันได้ง่าย  เมื่อเด็กเจ็บป่วยเด็กๆเป็นช่วงอายุที่อยู่ระหว่างการพัฒนาของร่างกายจิตใจและสมอง  นอกจากนี้ยังเป็นช่วงที่ร่างกายมีภูมิต้านทานโรคต่ำส่งผลให้เด็กเจ็บป่วยได้ง่ายและพบได้บ่อยโดยเฉพาะโรคหวัด อุจจาระร่วง มือเท้าปาก คางทูม อีสุกอีใส ตาแดงและหัด  ซึ่งการเจ็บป่วยในวัยนี้อาจส่งผลต่อพัฒนาการและสุขภาพโดยรวมของเด็ก  ถ้าไม่ได้รับการดูแลรักษาตั้งแต่เริ่มป่วยอาจทำให้การเจ็บป่วยมีอาการหรือภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงถึงเสียชีวิตได้  นอกจากนี้เมื่อเด็กเกิดเจ็บป่วยยังส่งผลกระทบต่อผู้ปกครองที่ต้องหยุดงานเพื่อให้การดูแลเด็ก  ทำให้ขาดรายได้และเสียค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาล  ดังนั้นการป้องกันควบคุมโรคที่มีประสิทธิภาพจึงเป็นเครื่องมือที่สำคัญในการที่จะช่วยลดและแก้ไขปัญหาการเจ็บป่วยจากโรคติดต่อที่พบได้บ่อยของเด็กภายในศูนย์เด็กเล็กได้

จากการรวบรวมวิเคราะห์ข้อมูล สถานการณ์โรคที่ต้องเฝ้าระวังทางระบาดวิทยา ตั้งแต่เดือนมกราคมถึง มิถุนายน 2557 ศูนย์ระบาดวิทยา เครือข่ายบริการสุขภาพอำเภอสวรรคโลก ได้รับรายงานการสอบสวนโรคมือเท้าปาก ที่เกิดขึ้นในศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก ในเขตอำเภอสวรรคโลก  จำนวน 3 แห่ง และจากการรวบรวมวิเคราะห์ข้อมูลจากการรายงานโรคที่ต้องเฝ้าระวังทางระบาดวิทยา ตั้งแต่เดือน มกราคม ถึงมิถุนายน 2557 พบว่าโรคติดต่อที่เกิดขึ้นกับเด็กวัยก่อนเรียน และเด็กวัยเรียน  3 อันดับโรคที่มีอัตราป่วยสูงกว่าค่ามัธยฐาน 5 ปีย้อนหลังคือ โรคตาแดง จำนวนป่วย 100 ราย (อัตราป่วย 116.19 ต่อแสนประชากร)โรคสุกใส จำนวนป่วย 79 ราย (อัตราป่วย 91.79 ต่อแสนประชากร) และโรค มือเท้าปาก จำนวนป่วย 46 ราย (อัตราป่วย 53.45 ต่อแสนประชากร) ซึ่งโรคดังกล่าวนี้ติดต่อและแพร่กระจายโรคโดยการสัมผัสเชื้อ การกินการเล่นคลุกคลีใกล้ชิดและใช้สิ่งของร่วมกัน  ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กและโรงเรียนเป็นที่รวมของเด็กจำนวนมากที่มีกิจกรรมการเรียน กินเล่นคลุกคลีใกล้ชิดกัน จึงเป็นสถานที่ๆเสี่ยงต่อการแพร่ระบาดของโรค

วิธีดำเนินการ :

  ใช้กรอบแนวทางการดำเนินงานการป้องกันควบคุมโรคติดต่อในศูนย์เด็กเล็ก ดังนี้

1.จัดทำโครงการส่งเสริมการเตรียมความพร้อมรับมือการระบาดโรคติดต่อในโรงเรียนและศูนย์พัฒนาเด็กเล็กเครือข่ายบริการสุขภาพ อำเภอสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัยปีงบประมาณ 2557

• อบรมให้ความรู้ในการเฝ้าระวังคัดกรองและดูแลส่งต่อการรักษาพยาบาลที่เหมาะสม และแนวทาง

การดำเนินงานป้องกันควบคุมโรคติดต่อในโรงเรียนและศูนย์พัฒนาเด็ก ให้กับครู ผู้ดูแลเด็กศูนย์พัฒนาเด็กเล็กและเจ้าหน้าที่สาธารณสุข และเมื่อเกิดการระบาดของโรคติดต่อขึ้นภายในศูนย์เด็กเล็กและโรงเรียนก็มีแนวทางที่จะดำเนินการควบคุมโรคได้อย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพ

• สร้างเครือข่ายการเฝ้าระวังโรคติดต่อในโรงเรียนและศูนย์พัฒนาเด็กเล็กรวมถึงสร้างและจัดทำ

ช่องทางการสื่อข่าวสารการเฝ้าระวังโรคระหว่างหน่วยงานสาธารณสุข โรงเรียนและศูนย์พัฒนาเด็กเล็กร่วมกัน

2.  คณะทำงานรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูลการประเมินตนเองตามเกณฑ์มาตรฐานศูนย์พัฒนาเด็กเล็กปลอดโรค ของศูนย์พัฒนาเด็กเล็กเทศบาลสวรรคโลกประชาสรรค์ และการประเมินมีศักยภาพที่มีทุนทางสังคมในชุมชน  จึงสนับสนุนการพัฒนาศักยภาพศูนย์พัฒนาเด็กเล็กแห่งนี้   โดยใช้กระบวนการดำเนินงานเกณฑ์มาตรฐานศูนย์เด็กเล็กปลอดโรค   สะท้อนข้อมูล และกระตุ้นให้เกิดการมีส่วนร่วมในการขับเคลื่อนแก่ผู้บริหารเทศบาลเมืองสวรรคโลก  ผู้ดูแลศูนย์พัฒนาเด็กเล็กเทศบาลสวรรคโลกประชาสรรค์และ  โรงพยาบาล  เพื่อขับเคลื่อนร่วมกันอย่างบูรณการ  ตามแนวคิดในการจัดการพัฒนาตามเกณฑ์มาตรฐานสู่การเป็นศูนย์เด็กเล็กปลอดโรค เริ่มจากการเห็นคุณค่าในสิ่งที่ทำ ทำแล้วเกิดความภาคภูมิใจ  เพื่อให้เกิดกำลังใจในการขับเคลื่อน จึงส่งเสริม สนับสนุนการพัฒนาศูนย์เด็กเล็กเข้าประกวดโครงการศูนย์เด็กเล็กปลอดโรคระดับจังหวัดและระดับเขต

3. คณะทำงานระดับอำเภอ เป็นพี่เลี้ยง ให้คำปรึกษาและติดตามกิจกรรมการเฝ้าระวัง ป้องกันโรค การแจ้งข่าวที่มีประสิทธิภาพ เช่น ครูมีกิจกรรมในการประเมินความเจ็บป่วยที่อาจเกิดการแพร่ระบาดในศูนย์ฯ มีศักยภาพในการวัดไข้ การประเมินความรุนแรงของโรคเบื้องต้น เพื่อการรายงานและปรึกษา

 

ผลงานและความสำเร็จ :-

• เกิดเครือข่ายการเฝ้าระวังโรคติดต่อในโรงเรียนและศูนย์พัฒนาเด็กเล็กรวมถึงมีช่องทางการสื่อ

ข่าวสารการเฝ้าระวังโรคร่วมกันระหว่างหน่วยงานสาธารณสุข โรงเรียนและศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก

• ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กได้รับการพัฒนาศักยภาพเป็นเครือข่ายการเฝ้าระวังโรคติดต่อ ครูศูนย์เด็กเล็ก

เป็นบุคลากรในทีมสอบสวนโรคเคลื่อนที่เร็ว(SRRT : surveillance rapid response team) มีแนวทางการดำเนินการเฝ้าระวัง แจ้งข่าวและควบคุมป้องกันโรค ลดการเจ็บป่วยหรือหากเกิดการระบาดก็สามารถควบคุมโรคได้อย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพ ไม่แพร่ระบาดในวงกว้าง

• จากผลการดำเนินงานขับเคลื่อนร่วมกัน ตามแนวคิดในการจัดการพัฒนาศักยภาพศูนย์พัฒนาเด็ก

เล็กตามเกณฑ์มาตรฐานสู่การเป็นศูนย์เด็กเล็กปลอดโรค และส่งเสริมการเข้าร่วมการประกวดศูนย์เด็กเล็กปลอดโรคส่งผลให้  ชนะเลิศการประกวดศูนย์เด็กเล็กปลอดโรคระดับเทศบาลระดับจังหวัดและระดับเขต ปี 2557

บทเรียน :

• การดำเนินงานตามโครงการศูนย์พัฒนาเด็กเล็กปลอดโรค เป็นการทำงานที่ต้องเป็นทีมทั้งในและ

นอกเครือข่ายการประสานการทำงานให้เป็นทีม ต้องมีและใช้คุณสมบัติส่วนบุคคลทางศาสตร์และศิลป์  ทักษะในการประสานการทำงาน การค้นหาทุนทางสังคม  เสริมคุณค่า เสริมพลัง เป็นต้น

โอกาสพัฒนา :-

• การดำเนินการพัฒนาศูนย์พัฒนาเด็กเล็กในเครือข่ายสู่การเป็นศูนย์พัฒนาเด็กเล็กคุณภาพและปลอดโรคอย่างบูรณการ และเกิดความครอบคลุมทั้งอำเภอ

ข้อเสนอแนะในการดำเนินงาน:-

• ควรมีการบูรณการเกณฑ์ในการพัฒนาศักยภาพศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก คุณภาพและปลอดโรค

ระหว่างมาตรฐานศูนย์เด็กเล็กน่าอยู่ ศูนย์เด็กเล็กคุณภาพ และศูนย์เด็กเด็กปลอดโรคที่ได้รวมมาตรฐานศูนย์เด็กเล็กท้องถิ่นไว้ด้วย เพื่อลดความซ้ำซ้อนในการดำเนินงาน

…………………………………………………………………………………………………………………………….