ชื่อเรื่อง       การเสริมพลังผู้ป่วยและญาติเพื่อการรับประทานยาอย่างถูกต้องและยั่งยืน

ชื่อผู้นำเสนอผลงาน    ภญ.วชิราภรณ์   วงษ์สวัสดิ์

ชื่อหน่วยงาน                โรงพยาบาลกงไกรลาศ      อำเภอ กงไกรลาศ          จังหวัด สุโขทัย

ความเป็นมา  

    ผู้ป่วยโรคเรื้อรังที่ต้องรับยาต่อเนื่อง เป็นผู้ป่วยกลุ่มที่พบปัญหาด้านยาได้มากกว่าผู้ป่วยกลุ่มอื่นๆ  โดยเฉพาะผู้ป่วยที่ได้รับยาหลายชนิดและในจำนวนที่มาก มักพบปัญหาการรับประทานยาไม่ถูกต้อง จากการวิเคราะห์รากเหง้าของปัญหา  พบว่าผู้ป่วยที่รับประทานยาไม่ถูกต้องเหล่านี้มักเป็นผู้ป่วยสูงอายุ  ไม่มีญาติดูแลการรับประทานยา  อ่านหนังสือไม่ได้ใช้การจดจำ เมื่อมีการเปลี่ยนขนาดยาหรือเวลาในการบริหารยาก็ไม่ได้ปรับเปลี่ยนตามคำแนะนำของแพทย์หรือเภสัชกร  การดำเนินการแก้ไขปัญหาให้สัมฤทธิ์ผลต้องอาศัยความต่อเนื่องในการดำเนินงาน ซึ่งความต่อเนื่องจะเกิดขึ้นได้ต้องอาศัยความร่วมมือของบุคลากรทางการแพทย์  ผู้ป่วย และญาติ

วิธีดำเนินการ

    ฝ่ายเภสัชกรรมดำเนินการจัดยาแบบแยกมื้อให้กับผู้ป่วยโรคเรื้อรังที่ต้องรับยาต่อเนื่องหลายขนานในผู้ป่วยที่อ่านหนังสือไม่ได้และไม่มีญาติดูแลการรับประทานยา

รูปแบบการดำเนินการ

1. นำซองยาแยกมื้อเช้า กลางวัน เย็น ก่อนนอน มาใช้จัดยาเป็นมื้อให้กับผู้ป่วย ซึ่ง

แต่ละมื้อสีของซองยาแตกต่างกัน  และจัดยาให้ผู้ป่วยครบตามจำนวนที่แพทย์สั่งจ่าย  

2. พัฒนารูปแบบการดำเนินการ โดยการจัดซองยาแยกมื้อเป็นตัวอย่างให้ผู้ป่วย 

เพื่อให้ผู้ป่วยนำไปเทียบกับยาที่ได้รับเพื่อสามารถจัดยารับประทานเองได้อย่างถูกต้อง

3. เภสัชกรสอนญาติในการจัดยาให้ผู้ป่วยเป็นมื้อและทดลองให้ญาติจัดให้เพื่อ

ประเมินความถูกต้อง เมื่อญาติมีความมั่นใจในการจัดยาให้ผู้ป่วยแล้ว เภสัชกรได้จ่ายยาพร้อมซองยา ฉลากยา ให้ญาตินำไปจัดยาให้ผู้ป่วยต่อไป

ผลงาน ความสำเร็จ

    วิเคราะห์ข้อมูลการรับประทานยาถูกต้องของผู้ป่วยคำนวณจากร้อยละความร่วมมือในการใช้ยา

ร้อยละความร่วมมือในการใช้ยา =     (จำนวนซองยาที่จ่ายไป – จำนวนซองยาที่เหลือ) * 100

                                                จำนวนซองยาที่ควรรับประทานใน 1 วัน * จำนวนวันที่จ่ายยาไป

เมื่อทราบร้อยละความร่วมมือในการใช้ยาของผู้ป่วยแต่ละรายแล้ว นำมาจัดระดับความร่วมมือในการใช้ยา จำแนกเป็น 5 ระดับ  ดังนี้

ระดับความร่วมมือในการใช้ยา (การรับประทานยาถูกต้อง)

5          ดีมาก                ร้อยละ  80-100

4          ดี                      ร้อยละ  70-79.9  หรือ  100.1 -110

3          ปานกลาง          ร้อยละ  60-69.9  หรือ  110.1 -120

2          น้อย                  ร้อยละ  50-59.9  หรือ  120.1 -130

1          ไม่ร่วมมือ           <ร้อยละ 50  หรือ  >130

แผนภูมิแสดงการแก้ไขปัญหาการรับประทานยาไม่ถูกต้องของผู้ป่วยอย่างต่อเนื่อง

ตารางแสดงผลการดำเนินงาน

จากการพัฒนางานอย่างต่อเนื่อง พบว่าผู้ป่วยสูงอายุที่อ่านหนังสือไม่ได้ ไม่มีญาติดูแล ผู้ป่วยกลุ่มที่ได้รับยาตัวอย่างที่เภสัชกรจัดให้เป็นต้นแบบ รวมถึงผู้ป่วยกลุ่มที่มีญาติจัดยาแยกมื้อให้สามารถรับประทานยาได้ถูกต้องตามคำสั่งใช้ยาของแพทย์

บทเรียนที่ได้รับ

                การดำเนินการแก้ไขปัญหาด้านยาในผู้ป่วยเฉพาะราย ทำให้เกิดประโยชน์สูงสุดแก่ผู้ป่วย โดยเฉพาะการทำให้ผู้ป่วยรับประทานยาได้ถูกต้องตรงตามคำสั่งใช้ยาของแพทย์จากการจัดยาแยกมื้อให้ผู้ป่วย การที่จะทำให้เกิดความยั่งยืนต่อเนื่อง เป็นเรื่องที่ยากพอสมควรเนื่องจากมีปัจจัยในเรื่องของเวลา กำลังคน และภาระงาน เข้ามาเกี่ยวข้อง  ดังนั้นการให้พลังเสริมกับผู้ป่วยและญาติให้มีความสามารถในการจัดยารับประทานเองได้อย่างถูกต้องจึงเป็นสิ่งสำคัญที่จะทำให้เกิดความยั่งยืนในการแก้ไขปัญหา