ผลงานเด่นรางวัลการพัฒนาที่เป็นเลิศ กพร.ปี๕๗

การพัฒนาระบบการติดตามดูแลรักษาผู้ติดเชื้อ/ผู้ป่วยเอดส์ โดย นางสาวศิวิไล นวลจันทร์ ตำแหน่ง พยาบาลวิชาชีพชำชาญการ โรงพยาบาลกงไกรลาศ

1. บริบท

          จากข้อมูลการประเมินผู้ป่วยพบว่าในปี 2553- ปี 2556  ผู้ติดเชื้อ / ผู้ป่วยเอดส์ ในชุมชนที่ยังไม่เปิดเผยตนเองจำนวนหนึ่งยังไม่สามารถเข้าถึงบริการการดูแลสุขภาพและเข้าถึงบริการยาต้านไวรัสเอดส์ ผู้ติดเชื้อกลุ่มนี้กว่าจะเข้ามารับบริการในรพ.ก็ต่อเมื่อมีสภาพร่างกายอ่อนแอมาก มีโรคแทรกซ้อนและ CD4 ต่ำลงมากค่ามัธยฐาน CD4  ขณะเริ่มรับการรักษาด้วยยาต้านไวรัส (copies/ml) <113**  ปี2553(50.5),CD4 ปี2554(82.5),ปี 2555(103.7) CD4 ปี2556(115.8), ทำให้เกิดความล่าช้าในการรักษาทำให้อัตราการตายเพิ่มขึ้น  ปี2553(7.5),ปี2554(2.7),ปี 2555(3.3)  ปี2556(1.5),สาเหตุสำคัญที่ทำให้เข้าถึงยาต้านไวรัสช้าเพราะผู้ติดเชื้อไม่ทราบว่าตัวเองป่วย และเมื่อผู้ป่วยเข้ามารับการรักษาแล้ว ถ้าชุมชน ไม่ยอมรับมีอคติและแสดงความรังเกียจผู้ติดเชื้อ/ผู้ป่วยเอดส์ ทำให้ผู้ติดเชื้อ/ผู้ป่วยเอดส์ไม่สามารถอยู่ร่วมในชุมชนได้ขาดการการดูแลต่อเนื่อง และผู้ที่มีพฤติกรรมเสี่ยงจะไม่กล้าที่จะมาเจาะเลือด(VCT) ถ้าชุมชนมีความรู้เข้าใจและมีความตระหนักเรื่องโรคเอดส์ก็จะช่วยกันป้องกัน ลดการรังเกียจของคนในชุมชน และช่วยเสริมสร้างกำลังใจให้กับผู้ป่วยได้จะทำให้คนที่มีพฤติกรรมเสี่ยง และผู้ติดเชื้อ/ผู้ป่วยเอดส์ สามารถเข้ามารับบริการในสถานพยาบาลมากขึ้นและสามารถดูแลตนเองได้ อย่างคนปกติทั่วไป เพียงแต่ชุมชน เข้าใจเท่านั้นเอง(**ค่าเฉลี่ย CD4 ระดับประเทศ ปี 2554)

2. /

1. เพื่อให้ผู้ติดเชื้อ/ผู้ป่วยเอดส์ได้เข้าถึงบริการยาต้านไวรัสเอดส์ได้อย่างรวดเร็ว
2. ลดการติดเชื้อรายใหม่
3. ลดการเกิดโรคติดเชื้อฉวยโอกาส(ภาวะแทรกซ้อน)
4. ลดอัตราการตาย

3. กระบวนการเพื่อให้ได้คุณภาพ

– ประสานชุมชน ผู้ใหญ่บ้านกำนัน แกนนำหมู่บ้าน อสม. อบต. รพ.สต. NGO

– ประชาสัมพันธ์โครงการ

– ประชาสัมพันธ์เสียงตามสายในชุมชน

– สร้างเครือข่ายการค้นหา คัดกรองผู้ติดเชื้อ/ ผู้ป่วยเอดส์ในชุมชน

– จัดทำระบบการดูแลต่อเนื่องในชุมชนในรายที่เปิดตัวและปิดตัว

– จัดการอบรมให้ความรู้เรื่องโรคเอดส์และการเข้าถึงบริการเอดส์ในโรงพยาบาล ให้แก่ ชุมชนแกนนำหมู่บ้าน, อสม., อบต., รพ.สต. ให้ครอบคลุมในเขตอำเภอกงไกรลาศ เพื่อให้ประชาชนและทุกหน่วยงานขององค์กรมีความรู้ความเข้าใจในการป้องกันการเกิดโรคเอดส์เกิดแผนสนับสนุนการป้องกันเอดส์ในชุมชนของตนเองและสามารถทำให้ผู้ติดเชื้อ/ผู้ป่วยเอดส์สามารถปรับตัวและเข้ามารับบริการตามสิทธิของตัวเองอย่างทั่วถึง

– จัดอบรมเสริมสร้างความรู้ เรื่องโรคเอดส์การเข้าถึงบริการเอดส์ในโรงพยาบาล ให้แก่นักเรียน แกนนำนักเรียนในเขตอำเภอกงไกรลาศทำให้นักเรียน และเยาวชนในเขต อ.กงไกรลาศ มีความรู้ความเข้าใจ โรคเอดส์ และโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์เกิดแกนนำนักเรียนในชุมชนให้ความรู้ในโรคเอดส์ และป้องกันเอดส์ ในโรงเรียนและชุมชน

– มีการประชาสัมพันธ์คลินิกนิรนามศูนย์องค์รวมและชมรมหัวใจสีขาวในโรงพยาบาลกงไกรลาศ.

– มีการจัดทำ VCT(การตรวจเลือดโดยสมัครใจ)ในกลุ่มเสี่ยงเชิงรุกในชุมชนเพื่อค้นหาผู้ป่วยรายใหม่ในชุมชน

 ในโรงพยาบาล  

– ทบทวนพัฒนาระบบบริการให้มีคุณภาพได้มาตรฐานโดยการจัดทำแนวทางการค้นหาคัดกรอง ในชุมชน ดูแลรักษาในรพ.และดูแลต่อเนื่องในชุมชน

– จัดทำระบบการคัดกรองการดูแลรักษาผู้ติดเชื้อ/ผู้ป่วยเอดส์ที่ติดเชื้อวัณโรคที่มีคุณภาพได้มาตรฐาน          

– จัดอบรมให้ความรู้เรื่องโรคเอดส์การเข้าถึงบริการเอดส์ในโรงพยาบาล และแนวทางการดูแลรักษาโรคเอดส์แก่ เจ้าหน้าที่โรงพยาบาลกงไกรลาศและเจ้าหน้าที่ในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพประจำตำบลทุกแห่งในเขตอำเภอกงไกรลาศ.
– จัดตั้งคลินิกนิรนามและการจัดตั้งศูนย์องค์รวมทีมีคุณภาพที่สามารถดูแลติดตามผู้ติดเชื้อผู้ป่วยเอดส์ ให้มีคุณภาพชีวิตที่ดี
– จัดตั้งคลินิกผู้ติดเชื้อ (ชมรมหัวใจสีขาว) แบบOne stop service
– จัดทำ แนวทางการดูแลผู้ป่วยในโรงพยาบาลและการดูผู้ป่วยระยะสุดท้าย
– มีห้องคัดกรองแยกโรคที่ได้มาตรฐานป้องกันการแพร่กระจายเชื้อ
– อบรมให้ความรู้เรื่องการให้คำปรึกษาโรคเอดส์การเข้าถึงบริการเอดส์ด้วยยาต้านไวรัสเอดส์และแนวทางการดูแลรักษาโรคเอดส์แก่แกนนำพี่เลี้ยงศูนย์องค์รวม
– จัดทำโครงการพัฒนาศักยภาพครอบครัวของผู้ติดเชื้อ/ผู้ป่วยเอดส์ ทำให้เกิดแกนนำครอบครัวและคนในครอบครัวผู้ติดเชื้อ/ผู้ป่วยเอดส์ มีแนวทางการดูแลผู้ติดเชื้อ /ผู้ป่วยเอดส์ ต่อเนื่องที่บ้านได้ ดูแลตนเองได้และอยู่ในสังคมได้อย่างปกติสุข

– จัดทำโครงการพัฒนาศักยภาพผู้ติดเชื้อ/ผู้ป่วยเอดส์ในชมรมหัวใจสีขาว ทำให้ผู้ติดเชื้อ /ผู้ป่วยเอดส์ มีความเข้าใจในโรค มีแนวทางการดูแลตนเองได้ มีคุณภาพชีวิตที่ดีทำงานประกอบอาชีพเลี้ยงดูตนเองและครอบครัวได้ ไม่เป็นภาระของสังคม

ดูแลต่อเนื่องในชุมชน

 – จัดตั้งทีมจิตอาสาและทีม HHC ดูแลต่อเนื่องที่บ้านในรายเปิดตัว

 – จัดตั้งศูนย์องค์รวมดูแลผู้ติดเชื้อ/ผู้ป่วยเอดส์ทั้งในรายที่เปิดตัวและปิดตัว

4.   ผลการพัฒนา

          จากการพัฒนากระบวนการคุณภาพดังกล่าวทำให้ร้อยละของผู้ติดเชื้อ/ผู้ป่วยเอดส์ที่เข้าเกณฑ์การรักษาด้วยยาต้านไวรัสเอดส์ได้รับยาต้านรวดเร็วเพิ่มมากขึ้น ปี2553(70.5), ปี2554(758.6), ปี 2555(79.17) ปี2556(75.0), ปี2557(83.3)  ร้อยละของผู้ที่เริ่มรับยาต้านรายใหม่ ที่มีระดับภูมิคุ้มกันต่ำมาก (CD4 < 100 copies/ml) ลดลงขึ้น ปี2553(52.1), ปี2554(33.3), ปี 2555(25.0), ปี2556(37.5), ปี2557(25.0)  ค่ามัธยฐาน CD4  ขณะเริ่มรับการรักษาด้วยยาต้านไวรัส (copies/ml) >113 สูงขึ้นปี2553(50.5), ปี2554(82.5), ปี 2555(103.7), ปี2556(115.8), ปี2557(120.5) ร้อยละของผู้ป่วยที่ได้รับการติดตาม Adherance >95% เพิ่มมากขึ้น ปี2553(60.7), ปี2554(70.4), ปี 2555(78.4), ปี2556(90.0), ปี2557(100) ร้อยละของผู้ติดเชื้อ/ผู้ป่วยเอดส์ที่ประสบความสำเร็จในการรักษาด้วยยาต้านฯ(VL < 50 copies/ml) เพิ่มมากขึ้น ปี2553(70.8), ปี2554(72.15), ปี 2555(77.43), ปี2556(82.14), ปี2557(92.59) ,อัตราการเกิดภาวะแทรกซ้อนลดลง,อัตราการเสียชีวิตลดลง ปี2553(7.5), ปี2554(2.7), ปี 2555(3.3), ปี2556(1.5), ปี2557(0.39) ซึ่งส่งผลให้ผู้ติดเชื้อ/ผู้ป่วยเอดส์มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นสามารถอยู่ในสังคมได้อย่างปกติสุข

5. แผนพัฒนาต่อเนื่อง

• พัฒนาเครือข่ายการดูแลผู้ติดเชื้อ/ผู้ป่วยเอดส์ครอบคลุมถึงชุมชน
• พัฒนาศักยภาพบุคลากรทีมงาน 5 ด้านการดูแลผู้ติดเชื้อ/ผู้ป่วยเอดส์
• สร้างศูนย์เรียนรู้ด้านเอดส์ในชุมชนต้นแบบ
• ทำกิจกรรมแลกเปลี่ยนเรียนรู้แบบกลุ่มเพื่อสร้างความตระหนักในการรักษาต่อเนื่อง